اکثر سالمندان به دلیل کهولت سن و یا بیماری‌های خاصی نظیر سرطان، بیماری‌های قلبی و فشار خون به طور روزانه احتیاج به مصرف دارو دارند. مصرف هم‌زمان داروها اگر با آگاهی نباشد باعث ایجاد تداخل داروها و در نتیجه بروز مسمومیت دارویی می‌شود. تداخل دارویی در سالمندان مشکلات عدیده‌ای به وجود می‌آورد و حتی ممکن است منجر به مرگ شود. سالمندان بیشتر از سایر گروه‌های سنی دارو مصرف می‌کنند. در آمریکا بیش از 25 درصد از کل داروی مصرفی کشور را سالمندان استفاده می‌کنند. بنابراین سالمندان بیشتر در معرض مسمومیت قرار دارند و میزان مرگ و میر در آنها به دلیل ضعف بدنی بیشتر از سایر افراد است.
مصرف هم‌زمان داروهای مختلف در سالمندان آنها را در معرض خطرات ناشی از عوارض داروها و تداخلات دارویی قرار می‌دهد و عارضه‌های جانبی برایشان ایجاد می‌کند. اگر به
نگهداری از سالمند در منزل
می‌پردازید به مصرف داروهایش دقت کنید.
شاید این سوال برایتان به وجود آمده که تداخل دارویی و مسمومیت بر اثر آن در سالمندان چگونه پیش می‌آید؟ معمولا مصرف دوز تکراری به دلیل اختلال حواس و فراموشی، مصرف داروی اشتباه به خاطر ضعف بینایی، مصرف اشتباه داروهای دیگر اعضای خانواده و یا خوردن داروهای غیرخوراکی باعث بروز مسمومیت دارویی می‌شود. از طرف دیگر با افزایش سن در سالمندان بدن آنها دچار تغییرات فیزیولوژی می‌شود و عملکرد کبد و کلیه کاهش پیدا می‌کند در نتیجه توانایی سالمند در متابولیزه کردن دارو کاهش می‌یابد. سالمندانی که به سرطان مبتلا هستند به جز شیمی‌درمانی که بخشی از درمان آنهاست نیاز به مصرف داروهای متعدد برای درمان دیگر بیماری‌هایشان دارند که احتمال تداخل دارویی و مسمومیت را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات داروهای معمول باعث بروز سرگیجه در سالمندان می‌شود و همین می‌تواند مصرف اشتباه داروهای دیگر را در پی داشته باشد و تداخل دارویی سالمند را دچار مسمومیت کند.
علائم مسمومیت دارویی در سالمندان
مسمومیت با دارو نشانه‌هایی دارد که با مشاهده آن در فرد سالمند باید فورا برای انتقال او به مراکز درمانی اقدام کرد. کلمه «CLEAR» را به خاطر داشته باشید هر حرف این کلمه برای یک نشانه در نظر گرفته شده است.
-
- تغییرات ادراکی و شناختی (Cognitive changes)
- از دست دادن کنترل دفع ادرار و مدفوع (Loss of bladder or bowel control)
- تغییرات اشتها و خوردن غذا (Eating or appetite changes)
- تغییرات فعالیت یا انرژی (Activity or energy changes)
- زمین خوردن مکرر (Recurrent falls)
پس از تایید مسمومیت دارویی سالمند باید با توجه به نوع مسمومیت احیای قلبی، سمیت‌زدایی و درمان شود. رفع سموم از طریق دستگاه گوارش در سالمندان با انجام شست‌وشوی معده و استفاده از زغال فعال انجام می‌شود.
چگونه از مسمومیت دارویی در سالمندان پیشگیری کنیم؟
زمانی که نزد پزشک هستید به تجویز داروها دقت کنید. مشکلات و بیماری‌های دیگر را حتما به اطلاع پزشک برسانید، داروهایی که قبلا مصرف می‌شده را به پزشک نشان دهید. اگر سالمند از داروهای گیاهی و یا محصولات بدون نسخه استفاده می‌کند حتما با پزشک در میان بگذارید تا داروهای مناسب را تجویز کند. در این مواقع بهتر است فردی از بستگان سالمند به همراه او به پزشک مراجعه کند تا اطلاعات کامل‌تری را در اختیار پزشک قرار دهد.
یکی دیگر از اقداماتی که احتمال بروز تداخل دارویی و مسمومیت بر اثر آن را کاهش می‌دهد مراجعه به تعداد پزشک محدود برای درمان سالمند است. وقتی تعداد افرادی که به دارودرمانی سالمندان می‌پردازند کمتر باشند احتمال بروز مسمومیت کاهش می‌یابد. بسیاری از سالمندان به پزشک خانوادگی خود مراجعه می‌کنند تا با توجه به دانستن سابقه بیماری و رژیم غذایی مراقبت‌های لازم را از سالمند به عمل آورد.
پس از تهیه داروها مشخصات آنها را بخوانید و از عوارض احتمالی آن آگاه شوید. برای مثال بعضی داروها حتما باید به صورت ناشتا خورده شوند. گروهی از داروها را می‌توان با آب‌میوه یا شیر مصرف کرد در حالی که بعضی داروها فقط باید با آب خورده شوند.
استفاده از جعبه‌های دارویی برای سالمندانی که خودشان داروها را مصرف می‌کنند بسیار کمک‌کننده است. این جعبه‌ها بر اساس روزهای هفته تقسیم شده است و زمان صبح، ظهر و شب در آنها مشخص شده است. در نتیجه احتمال مصرف اشتباه دارو کاهش پیدا خواهد کرد.