خدمات پرستاری سپید گستر

بی اختیاری ادرار در سالمندان یکی از مشکلات شایع دوران سالمندی محسوب می‌شود. گرچه بی اختیاری ادرار به دلیل افزایش سن پس از 40 سالگی در افراد اتفاق می‌افتد اما نباید تصور شود که این مشکل طبیعی و درمان‌ناپذیر است. پزشک متخصص می‌تواند با بررسی دلایل بی اختیاری ادرار در افراد سالمند آن را درمان کند.
عفونت ادراری، منزوی شدن و افسردگی از عوارض بی اختیاری ادرار در افراد سالمند است که پرستار سالمند یا فردی که وظیفه نگهداری از سالمند را بر عهده دارد باید از آن مطلع باشد.

بی اختیاری ادراری در سالمندان چه دلایلی دارد؟

دلایل بی اختیاری ادرار در مردان و زنان سالمند متفاوت است. معمولا در مردان مشکلات غده پروستات اختلالات ادرار کردن را در پی دارد. مصرف برخی داروها و نوشیدن بیش از حد چای و قهوه تاثیر نامطلوبی بر مثانه دارد. همچنین برخی بیماری‌ها مانند نارسایی قلبی، آلزایمر و ام اس نیز در افراد مسن منجر به بی اختیاری ادرار می‌شود.
نارسایی قلبی تولید ادرار شبانه را افزایش داده و باعث بی اختیاری ادراری در طول خواب شبانه می‌شود. سالمندان به دلیل دردهای استخوانی و مفصلی دارای اختلال حرکتی هستند و واکنش آنها کند است. سالمندی که به بیش فعالی مثانه مبتلا است، در صورتی که با تاخیر به سرویس بهداشتی برسد ممکن است نتواند بر ادرارش کنترلی داشته باشد.
در زنان تعداد بارداری، زایمان و آغاز یائسگی از دلایل بی اختیاری ادرار در زنان مسن محسوب می‌شود. دلایل دیگری نظیر عفونت ادراری، یبوست، دیابت و مصرف داروهای ادرارآور نیز بی اختیاری ادرار را در سالمندان به وجود می‌آورد که با درمان عوامل ایجادکننده بیماری برطرف می‌شوند.

انواع بی اختیاری ادرار در سالمندان

بی اختیاری ادراری انواع مختلفی دارد. نوع شایع آن زمانی است که ادرار سالمند پیش از رسیدن به سرویس بهداشتی دفع شود. این نوع از بی اختیاری بر اثر انقباض‌های غیرارادی مثانه که فرد قادر به کنترلش نیست، به وجود می‌آید. بیماری‌هایی نظیر آلزایمر، پارکینسون، ام اس، سکته مغزی، یبوست، بزرگ شدن غده پروستات و… باعث بروز این نوع از بی اختیاری ادراری می‌شوند.
نوع دیگری از بی اختیاری ادرار در افراد سالمند در اثر استرس و اضطراب است. استرس به شکم فرد فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود فرد در هنگام عطسه، سرفه، خندیدن یا بلند کردن اشیا از زمین دچار بی اختیاری ادرار شود.
بسیاری از زنان در دوران بارداری و زایمان نیز به این نوع بی اختیاری ادراری مبتلا می‌شوند. مردانی که دچار بزرگی پروستات هستند یا سابقه جراحی پروستات را داشته‌اند نیز به بی اختیاری استرسی دچار می‌شوند.
زمانی که حجم ادرار زیاد باشد، مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود. سالمندانی که به این مشکل مبتلا هستند در طول روز بارها حس می‌کنند که باید به سرویس بهداشتی بروند و معمولا از ترشح ادرار شکایت دارند. انقباض ضعیف مثانه، بزرگ شدن پروستات، سکته مغزی، دیابت، یبوست و… این مشکل را تشدید می‌کنند.
به طور معمول سالمندان به چند نوع بی اختیاری ادراری مبتلا هستند. پزشک متخصص با انجام معاینه کامل لگن و روده‌ها در زنان و اورولوژی در مردان و تجویز آزمایش ادرار وجود عفونت یا خون در ادرار را بررسی می‌کند. همچنین آزمایش قند خون برای اندازه‌گیری میزان قند و کلسیم و بررسی عملکرد کلیه انجام می‌شود.

درمان انواع بی اختیاری ادراری در سالمندان

بی اختیاری ادراری به کمک دارودرمانی، رفتاردرمانی و در موارد نادر جراحی قابل درمان است. منظور از رفتاردرمانی استفاده از رژیم غذایی، مصرف مایعات، تمرین‌های تقویت عضلات کف لگن موسوم به تمرین‌های کگل و آموزش مثانه است. با آموزش مثانه سالمند می‌آموزد زمان بین دو تخلیه ادرار را به طور تدریجی افزایش دهد و در واقع ادرار کردن را به تاخیر بیندازد.
پزشک در درمان دارویی داروهایی نظیر آنتی بیوتیک، داروهای ضداسپاسم و… را به سالمند تجویز می‌کند تا مشکل بی اختیاری ادراری را برطرف کند. اگر مصرف داروها و دیگر روش‌های درمانی موثر واقع نشود، در موارد نادر عمل جراحی انجام می‌شود.